Εγκυμοσύνη και Διατροφή: Τι να προσέξετε!

Η περίοδος της εγκυμοσύνης είναι από τις πιο ευχάριστες περιόδους τόσο για την μητέρα όσο και γενικά για τον περίγυρο της, που περιμένουν με ανυπομονησία τον ερχομό του νέου μέλους της οικογένειας.
Αποτελεί για πολλές γυναίκες ένα ισχυρό κίνητρο για την αλλαγή των
διατροφικών τους συνηθειών, ώστε να συμβάλλουν στη γέννηση ενός υγιούς παιδιού.  Όμως θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι, δεν έχει σημασία μόνο κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και πριν από αυτή, ποιες διατροφικές συνήθειες έχει μια γυναίκα ώστε να αποκτήσει ένα υγιές βρέφος.
Ας δούμε όμως πρώτα τις αλλαγές που συμβαίνουν κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης  στο σώμα της εγκύου:

1. Αύξηση του όγκου του αίματος κατά 50 % ώστε να γίνεται η μεταφορά των θρεπτικών συστατικών. Η μάζα των ερυθρών αιμοσφαιρίων αυξάνεται ώστε να ενισχυθεί η ικανότητα μεταφοράς του οξυγόνου όπου βοηθά τον οργανισμό να ανταποκριθεί στις αυξημένες απαιτήσεις του εμβρύου.
2. Εκτεταμένες ανατομικές και φυσιολογικές αλλαγές έχουμε και στο καρδιαγγειακό σύστημα. Αυτές οι αλλαγές συμβάλουν για να αναπτυχθεί το έμβρυο, αλλά και για να ανταπεξέλθει η μητέρα στις μεταβολικές απαιτήσεις που επιβάλλει η εγκυμοσύνη στο σώμα της. 
3. Η αναπνοή επίσης προσαρμόζεται, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του εμβρύου και της μητέρας. Με αποτέλεσμα να γίνεται πιο γρήγορη αλλά κυρίως πιο βαθιά.
4. Η νεφρική λειτουργία επηρεάζεται από τις ορμόνες, την αύξηση του όγκου του αίματος και από την διαιτητική πρόσληψη. Επίσης παρουσιάζεται συχνοουρία λόγω της πίεσης που ασκεί η μήτρα στην ουροδόχο κύστη.
5. Η όρεξη για φαγητό αυξάνεται, υπάρχει η πιθανότητα τάση για εμετό - συνήθως τις πρωινές ώρες, η κινητικότητα του εντέρου μειώνεται και συχνά εμφανίζεται δυσκοιλιότητα ή και αιμορροΐδες. Η αίσθηση της γεύσης μπορεί να παρουσιάσει μεταβολές. Πολλές φορές μάλιστα υπάρχει το αίσθημα της καούρας ή ακόμα και το αίσθημα "βάρους".
6. Στην περίοδο της εγκυμοσύνης εκκρίνονται περισσότερες από 30 διαφορετικές ορμόνες, οι οποίες βοηθούν ώστε να προετοιμασθεί το σώμα για το θηλασμό εναποθέτοντας λίπος στο σώμα της γυναίκας, προωθούν την ανάπτυξη της μήτρας, καθιστούν πιο ευέλικτο το συνδετικό ιστό ώστε να διευκολύνει τη διεξαγωγή του τοκετού. Τέλος ευνοούν την κατακράτηση υγρών στους ιστούς, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε οίδημα των άκρων.
7. Ο πλακούντας συνδέει με ένα θαυμαστό τρόπο τη μητέρα με το το έμβρυο και αποτελεί το μοναδικό μέσο ανταλλαγής των θρεπτικών συστατικών, του οξυγόνου και των άχρηστων ουσιών του εμβρύου. Επίσης ένας ακόμα ρόλος του πλακούντα είναι η παραγωγή ορμονών που ρυθμίζουν την εγκυμοσύνη.

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου είναι, πέρα από τη διατροφή της μητέρας, το βάρος της μητέρας πριν και κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Μια φτωχή διατροφή μπορεί έχει δυσμενείς επιπτώσεις  για την ανάπτυξη του εμβρύου. Επίσης το μέγεθος του εμβρύου εξαρτάται από το μέγεθος του σώματος της μητέρας. Γενικά οι ελλιποβαρείς γυναίκες γεννούν μικρότερα παιδιά ακόμα κι όταν παίρνουν κανονικό βάρος κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ένας βασικός λόγος που κάνει τη διατροφή της μητέρας πριν την εγκυμοσύνη τόσο σημαντική, είναι ότι καθορίζει αν η μήτρα θα μπορέσει να υποστηρίξει την ανάπτυξη ενός υγιούς πλακούντα. Αν ο πλακούντας δεν λειτουργεί τέλεια, το έμβρυο δεν θα καταφέρει να επιβιώσει.
Από την άλλη, η λαϊκή πεποίθηση ότι η έγκυος πρέπει να τρώει για δύο είναι σωστή μόνο ως προς την ποιότητα και όχι ως προς την ποσότητα.
Είναι επίσης σημαντικό, να τονίσουμε ότι  το κάπνισμα μειώνει τον ρυθμό ανάπτυξης του εμβρύου και μπορεί να προκαλέσει νοητικά προβλήματα στο παιδί. Το νεογέννητο διατρέχει αυξημένο κίνδυνο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου αν η μητέρα κάπνιζε κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Η λήψη φαρμάκων και ναρκωτικών μπορεί να προκαλέσει:

• τερατογένεση
• βλάβες στο νευρικό σύστημα
• χαμηλό βάρος γέννησης και
• αιφνίδιο βρεφικό θάνατο

Γι' αυτό πριν τη λήψη οποιουδήποτε φαρμάκου θα πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.
Επίσης το αλκοόλ εμποδίζει την παροχή οξυγόνου στο έμβρυο, μειώνει την παραγωγή των κυττάρων και προκαλεί ανωμαλίες στα παραγόμενα κύτταρα. Απειλεί το έμβρυο με σοβαρές εγκεφαλικές αλλοιώσεις, μειωμένο ρυθμό ανάπτυξης, νοητική καθυστέρηση, προβλήματα όρασης, αύξηση της πιθανότητας αποβολής κ.α.
Η καφεΐνη που περιέχεται σε διάφορα τρόφιμα και ποτά πρέπει να αποφεύγεται καθ' ότι έχουν παρατηρηθεί διαταραχές γενετικής φύσης κυρίως των οστών και των δαχτύλων.

Διατροφικές Απαιτήσεις

Η καθημερινή ενεργειακή πρόσληψη πρέπει να προέρχεται κατά το ήμισυ τουλάχιστον από υδατάνθρακες όπως πατάτες, όσπρια, δημητριακά, λαχανικά, φρούτα, γαλακτοκομικά προϊόντα κ.α. Επίσης η έγκυος έχει αυξημένες ανάγκες από πρωτεΐνες όπως όσπρια, δημητριακά, ξηρούς καρπούς, ψάρια, πουλερικά, αυγά, γαλακτοκομικά κ.α.
Το μόνο που δεν χρειάζεται να αυξήσει είναι τα λιπαρά όπως λάδι, βούτυρο, μαργαρίνη κλπ. Βέβαια είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι, λιπαρά όπως τα Ω3 και Ω6 λιπαρά οξέα συμβάλουν στην ανάπτυξη, τη λειτουργία και τη δομή του εγκεφάλου. Άρα η διατροφή της εγκύου πρέπει να περιλαμβάνει ψάρια, θαλασσινά, ελαιόλαδο κλπ. τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα. Αυξημένες απαιτήσεις όμως έχουμε και στις βιταμίνες και τα ανόργανα στοιχεία όπως:

• Σίδηρος
• Φυλλικό ή φολικό οξύ
• Ασβέστιο
• Βιταμίνες C, A, E, B1 (θειαμίνη), Β2 (ριβοφλαβίνη), Β3 (νιασίνη),Β12 κ.α.

Κατά την εγκυμοσύνη κρίνεται απαραίτητο η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών σε θρεπτικά συστατικά.
Άλλες συνηθισμένες ενοχλήσεις που παρατηρούνται πέρα από τους εμετούς και την δυσκοιλιότητα όπως προείπαμε, παρατηρούνται επίσης  και κράμπες στα πόδια.

Όσον αφορά το πόσα κιλά είναι ιδανικό να πάρει μια γυναίκα κατά την εγκυμοσύνη εδώ θα πρέπει να πούμε εξαρτάται. Από τι; Μα φυσικά από το βάρος της πριν την εγκυμοσύνη. Για παράδειγμα μια παχύσαρκη γυναίκα μπορεί να πάρει 7 κιλά κατά την εγκυμοσύνη και να είναι αρκετά όμως μια λιποβαρής γυναίκα κρίνεται απαραίτητο να πάρει τουλάχιστον 12 κιλά.

Γι'αυτό είναι πολύ σημαντικό, ιδιαίτερα οι γυναίκες που έχουν σκοπό να αποκτήσουν μωρό, να προσέχουν και να διατηρούν το ιδανικό τους βάρος πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ώστε να καταφέρει ο οργανισμός να βγάλει εις πέρας όλες αυτές τις μεταβολές που συμβαίνουν κατά την εγκυμοσύνη.


Βιβλιογραφία:
"Διατροφικές Απαιτήσεις Κατά Τον Κύκλο Της Ζωής" Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Τ.Ε.Ε. Τομέας Υγείας & Πρόνοιας, Ειδικότητα: Διατροφή-Διαιτολογία, Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη ΑΒΕ Αθήνα 1999
"Διατροφή στην Κλινική Πράξη" Marion Nestle, PhD. Επιστημονικές Εκδόσεις Γρηγ. Κ. Παρισιανος Αθήνα 1987